FINISH SALTY

Sodik tuzlanma; zamanla toprakta biriken taban gübresinden kaynaklanan sodyum birikmesi olarak ifade edilebilir. Sodik tuzlanmanın artması bitkilerde değişik şekillerde etki yapmaktadır. Salatalık bitkisinde yaprak kenarlarında beyazlama ve kuruma ile en belirgin hale gelir. Büyüme, sodik tuzlanmanın artmasıyla yavaşlar. Tuzluluk dünya topraklarının önemli sorunlarından biridir. Dünyada her vil 10 milyon ha arazinin tuzluluk etkisiyle elden çıkması sorunun boyutunu daha iyi göz önüne sermektedir Özellikle kurak ve yari kurak iklim bölgelerinde yetersiz yağış ve yüksek buharlaşma tuzluluğun başta gelen sebeplerindendir. Öte yandan yanlış sulama uygulamaları da özellikle drenaj koşullarının kötü olduğu yerlerde tuzluluğa sebep olabilmektedir.

Tuzluluk; özellikle kurak ve yarı kurak iklim bölgelerinde yıkanarak yer altı suyuna karışan çözünebilir tuzlarin yüksek taban suyuyla birlikte kapillarite yoluyla toprak yüzeyine çıkması ve buharlaşma sonucu suyun uçmasıyla toprak yüzeyinde birikmesi olayıdır. Bu birikme toprak yüzeyinde olabileceği gibi yüksek sıcaklık etkisiyle yüzeyden daha aşağılarda da olabilmektedir. Tuzlu topraklar sodik topraklara göre islahi daha kolay ve bitki yetiştirmeye daha müsaittirler. tarım Tuzlu topraklarda en fazla rastlanan anyonlar, Cl- ve S042- anyonlarıdır. Nadiren de olsa HCO3-, C032-ve NO3- anyonları bulunabilir.

Tuzlu topraklarda en fazla bulunan katyonlar Na+, Ca2+ ve Mg 2+ katyonlarıdır. Genellikle az miktarda da K+ katyonu bulunabilir Dünya üzerindeki tuzluluğun en önemli kaynağı ana materyaldir. Zira yüzey ve taban suyu akişi sirasinda ana materyaldeki çözünebilir tuzlann yer altı ve yerüstü sularına karismasi tuzluluğun temel kaynağıdır. Tuzluluğun oluşmasında önemli bir faktör de topografyadir. Kapalı havzalar genellikle tuzlulasma eğilimindedir. Özellikle taban suyu akışını engelleyen geçirimsiz tabakalar yüksek taban suyunun ve dolayısıyla tuzluluğun başta gelen sebeplerindendir. Tuzluluk daha ziyade kurak ve yarı kurak bölgelerde sorun olmaktadır. Zira yağışlı bölgelerde fazla yağışla yer altı suyuna iletilen tuzlar akarsularla denizlere ulaştınlır. Ancak kurak be yanı kurak bölgelerde tuzların yıkanması ve taban suyuna karışması yetersiz yağış nedeniyle yereldir ve çoğu zaman yer altı suları açık denizlere ulaşamaz. Bunun sonucunda da lokal kapalı havzalar meydana gelir. Ayrıca yüksek buharlasma kurak ve yari kurak bölgelerdeki tuzluluğun en önemli sebeplerindendir Tuzlu toprakların pH' si, permeabilitesi ve infiltrasyonu normal topraklara yakındır. Yani böyle topraklarda sodik topraklardaki gibi kil dispersiyonu ve organik madde çözünümü pek görülmez. Bu sebeple tuzlu toprakların islahi ve idaresi sodik topraklardan daha kolaydir.

Bitki Gelişimine Etkisi

Bitki yetişme ortamındaki fazla tuz bitkinin gelişmesinin önemli ölçüde sinirlar. Tuzlar bitki büyümesine 2 türlü etki ederler. Zehir etkisi: Sodyum ve Bor gibi elementler bitkilerde zehir etkisi yaparlar. Bitkide su açığı yaratma: Çözünebilir tuzlar besi ortamının su potansiyelini düşürür. Böylece bitkinin su alımı sınırlandırılmış olur. Bu etki osmotik ayarlama mekanizmasıyla dengelenebildiğinden birinci etki kadar önemli değildir. Osmotik ayarlama mekanizması: Ortamdaki yüksek tuz konsantrasyonu bitkinin besin alimini artırır. Bu artış bitki köklerinin su potansiyelinin düşürür ve dolayısıyla bitkinin su alimi artar. Bu yüzden tuzdan etkilenmiş bitkilerde solma belirtisi görülmez. Buna karşılık donuk maviye çalan küçük yapraklı bodur bitki görünümü tipiktir Tuzluluk meydana gelebilmesi için kritik taban suyu derinliği toprak yapısına göre değişmekle beraber yaklaşık 2 m civarındadır. 2 m' den daha yüksek taban suyu su tablası seviyesinden itibaren doymamış akış sistemine göre hareket eder ve adezyon kuvvetinin etkisiyle yukarı ve yana doğru su molekülleri çok nemli kısımdan az nemli kısma doğru kapillaritenin etkisiyle ilerler. Bu hareket sırasında da toprakta mevcut bulunan eriyebilir tuzlar eritilerek suyla beraber yüzeye doğru hareket ederler. Su zerrecikleri yüzeye ulaşınca bünyelerindeki tuzlan toprak yüzeyine bırakarak buharlaşırlar. Bu buharlaşma işlemi kurak bölgelerde toprak yüzeyinden daha aşağılardan başlar. Yani daha derinlerde tuzlulaşma başla Tuzlu toprakların teşhisi oldukça zordur. Zira her zaman toprak yüzeyinde beyaz bir tabaka görülmeyebilir. Elde edilen ürün önemli ölçüde düşmesine rağmen bunun sebebi anlaşılamayabilir. Tuzlu topraklan teshis etmenin en kolay ve kesin yolu elektiriki iletkenliğinin, pH'sinin ve değişebilir sodyum yüzdesinin belirlenmesidir.

Tuzlu ve sodik toprakların elektiriki iletkenlikleri değişebilir sodyum yüzdeleri ve pH' ları

Toprak PH E.C. (mmhos/cm) Değişebilir Na yüzdesi

Normal < 8>

Tuzlu < 8> 4 < 15>

Sodik > 8.5<4> 15

Tuzlu-Sodik < 8> 4 > 15

Topoğrafya ve Uygulamalara Yönünden Tuzluk. Sulama uygulamalarının sebep olduğu tuzluluk Tuz içeriği yüksek sulama suyu kullanılması nedeniyle oluşan tuzluluk.